VERBREED JE HORIZON

4 controversiële nummers in de Franse muziek

Als ik aan deze en gene vertel dat ik een stukje wil schrijven over controversiële Franse muziek in de jaren "80, krijg ik meewarige blikken. Zijn we nog wel te schokken dan? Zijn er nog taboe-onderwerpen? Zo op het eerste gezicht niet, nee. Grove woorden, afkomst, seks...tegenwoordig lijkt alles te mogen en te kunnen in een liedje. Dit stukje gaat niet over het goed- of afkeuren van die onderwerpen. Het gaat over muziek. Over teksten die op het moment van uitbrengen voor (wat) opschudding zorgden. Denk je: "Pfff, onschuldig gedoe, waar hebben we het over!"? Probeer je dan (weer) voor te stellen hoe het was, toen de nummers uitgebracht werden. Of vraag je af, of we nu wel zo open minded zijn als we denken...

Misschien ken je ze wel, trouwens, deze Franse nummers. Ik ben benieuwd naar je verhalen en reacties!

1. "Étienne" (1987) - Guesh Patti

Zangeres, danseres en choreografe Guesh Patti wordt in 1946 geboren als Patricia Porrasse. Haar artiestenaam is een combinatie van bijnamen die ze als kind kreeg. Guesh Patti maakt in de jaren '80 van de vorige eeuw deel uit van een band, die behoorlijk succes heeft. Door de jaren heen brengt ze goedlopende albums uit en wint ze aardig wat prijzen. Ze werkt samen met andere zangers en perfomers zoals Françoise Hardy, Étienne Daho en Mathieu Chedid. Rond 2002-2003 neemt ze wat afstand van de muziekscene en legt zich toe op acteren, zowel in het theater als op het witte doek.

Het popnummer "Étienne" dateert uit 1987. Het is veel gedraaid en Patti heeft er zelfs een gouden plaat voor gekregen. In de clip zien we acteurs en dansers in verschillende suggestieve houdingen. Guesh Patti zelf heeft steeds minder kleding aan (die plakkertjes!). Verder is de tekst heel dubbelzinnig: wordt er nou gewoon een vrijpartij beschreven?

(Klik op het plaatje om naar de video te gaan)

2. "Allah" (1988) - Véronique Sanson

Goed, laten we met de titel beginnen: op zich 'gewoon' het equivalent van het woord "God". Maar ik weet zeker dat jij - beste lezer - er al zo je gedachten bij hebt. Dat ervaarden luisteraars ook toen het nummer in 1988 uitkwam. Het nummer viel niet in goede aarde: de islam verbiedt namelijk het (ver)noemen van Allah in een lied. Bovendien viel de publicatie in dezelfde periode als de controverse rond Salman Rushdie en zijn Duivelsverzen. Sanson ontving doodsbedreigingen uit de radicale hoek en moest tijdelijk beveiligd worden. Het nummer werd kort daarop gecensureerd. Ze bood publiekelijk haar excuses aan en legde uit, dat het lied bedoeld was als een soort gebed (aan Allah, dat wel) en als een verzoek om vrede en tolerantie.

3. "L'Aziza" (1985) - Daniel Balavoine

"Jouw kleur en je woorden, alles past bij mij" zingt Balavoine met zijn typische, hoge stem in "L'Aziza", dat hij schreef voor zijn vrouw. Met dit nummer stelt de zanger vooroordelen en racisme aan de kaak; geen onbekende onderwerpen voor de zanger en zijn vrouw Corinne, die van Joodse en Marokkaanse afkomst is. In die tijd, en nog steeds trouwens, is zulke 'bagage' niet makkelijk. Balavoine liet vaker van zich horen: zo is er een legendarisch televisie-optreden uit 1980, waarin hij in discussie gaat met François Mitterrand, toen nog presidentskandidaat. Jammer genoeg hebben we niet lang van Daniel Balavoine kunnen genieten: in 1986 overleed hij na een helikopter-ongeluk in Mali, waar hij als ambassadeur van een humanitaire stichting te gast was in verband met Paris-Dakar. Hij was 34 jaar. Frankrijk verkeerde in diepe rouw om Balavoine en nog steeds vinden er jaarlijks eerbetonen plaats aan deze markante artiest.

4. "Pourvu qu'elles soient douces" (1988) - Mylène Farmer

Tijdens mijn workshop over Franstalige muziek introduceer ik Mylène Farmer altijd als "de [popartieste] Madonna van Frankrijk". Daarmee doel ik op haar populariteit en aanpak: ze is groot, heel groot (nee, inderdaad niet hier, wel in de Franstalige wereld, Azië en Rusland) en haar clips en optredens zijn van hoge kwaliteit. Farmer sleepte veel prijzen in de wacht. Er is nog een overeenkomst: beide dames lijken de controverse - of het wakker schudden, zo je wil - niet te schuwen. Farmer, ooit begonnen als model, zette zich in 1986 op de kaart met het nummer "Libertine", vooral omdat ze in de bijbehorende clip naakt te zien was: in die tijd nogal schokkend. Een paar jaar later kwam haar negende single "Pourvu qu'elles soint douces" uit; een verwijzing naar sodomie, aangezien het zachte uit de titel (douce) zou gaan over billen. Volgens Farmer is het een "pamflet geschreven als wraak op mannen, taboes en kindertijd". Het nummer werd een grote hit en bracht haar ook internationale bekendheid, o.a. in Duitsland, Japan en Nederland. Er hoort een indrukwekkende clip bij, compleet met paarden, soldaten en... ontblote lichaamsdelen dus.

Fri, 20 October